Szlakiem pierwszej wyprawy misyjnej Pawła i Barnaby (Dz 13-14) w Turcji Południowej
Przewodnikiem po naszej podróży był opis wyprawy apostolskiej pozostawiony przez Łukasza w dwóch rozdziałach Dziejów Apostolskich (Dz 13-14). Szlak pierwszej wyprawy misyjnej Pawła i Barnaby rozpoczyna się w Antiochii Syryjskiej i biegnie przez wyspę Cypr oraz dzisiejszą południową Turcję, a kiedyś przez starożytne prowincje rzymskie Cypr, Syrię, Pamfilię, Galację i Cylicję. Szlak ten wyznaczony jest przez niezapomniany błękit Morza Śródziemnego, strzeliste, niedostępne i ośnieżone szczyty łańcucha górskiego Taurusu, z których najwyższy sięga 3756 m, wartkie górskie potoki i zacienione głębokie wąwozy, z najsłynniejszą przełęczą zwaną Bramą Azji czy też Wrotami Cylicyjskimi, wykute w skałach miasta Kapadocji, pustelnia św. Tekli, miasto Tars – miejsce narodzin Pawła, Antiochię Syryjską nad rzeką Orontes – ówczesną kluczową metropolię, port w Seleucji oraz ruiny starożytnych miast znajdujących na ich szlaku misyjnym: Perge, Antiochię Pizydyjską, Ikonium, Listrę i Derbe.
Naszą wędrówkę śladami Apostołów rozpoczęliśmy i zakończyliśmy w pięknym mieście Antalya (w starożytności nazywanym Attalią), skąd Paweł i Barnaba odpłynęli do Antiochii, kończąc swą pierwszą wyprawę misyjną (Dz 14,25-26). Idąc dokładnie za marszrutą Apostołów opisaną przez Łukasza na kartach Dziejów Apostolskich nawiedziliśmy wpierw ruiny starożytnego miasta Perge w Pamfilii, gdzie Jan Marek (autor drugiej Ewangelii) odłączył się od Pawła i Barnaby (13,13; zob. 14,24-25). Tego samego dnia udaliśmy się w malownicze góry, do krainy zwanej w starożytności Pizydią (14,24), a konkretnie do miasta Antiochia Pizydyjska, gdzie apostołowie po bezskutecznym nauczaniu skierowanym w synagodze do Żydów zwrócili się do pogan (13,14-51). Następnie dotarliśmy do Ikonium (13,51-14,5), dzisiejszego ponad dwumilionowego miasta Konya, znanego z tańczących derwiszów. Tam, w wyniku przepowiadania Pawła i Barnaby wielka liczba Żydów i pogan uwierzyła (14,1). Zagrożeni utratą życia, apostołowie z Ikonium uciekli do miast Likaonii: do Listry i Derbe (14,6-23). W Listrze Paweł został uznany za boskiego Hermesa, a Barnaba za główne bóstwo greckiego panteonu, Zeusa. Tam też ukamieniowano Pawła. Lokalizacja starożytnej Listry była jeszcze niedawno przedmiotem kontrowersji. Nawiedziliśmy zatem dwa miejsca wskazywane jako właściwe (i tym samym konkurencyjne) lokalizacje tego miasta: starożytne i średniowieczne. Dziś nie ma już wątpliwości, że starożytną Listrę kryje wzgórze położone na obrzeżach miejscowości Hatunsaray (zob. tutaj).
Kolejne dwa dni naszej wyprawy poświęciliśmy na eksplorowanie Kapadocji, baśniowej krainy słynącej z „księżycowego krajobrazu”, wydrążonych w tufie miast i kościołów (w liczbie 350) oraz formacji skalnych w kształcie grzybów, utworzonych w wyniku erozji i dawnej aktywności wulkanicznej. Wędrując kolejnymi dolinami, w tym Doliną Wyobraźni, mieliśmy czas na refleksję, zadumę i modlitwę.
Kolejny dzień naszej wędrówki dzień naznaczony był wizytą w rodzinnymi mieście Apostoła Pawła, a zatem w Tarsie w Cylicji. Aby tam dotrzeć pokonaliśmy spektakularną przełęcz zwaną Wrotami Cylicyjskimi, starożytną bramę dzielącą Europę i Azję. Kolejny dzień poświęciliśmy na pobyt w Antiochii nad Orontesem, starożytnej metropolii z której Paweł i Barnaba wyruszali na swe wyprawy misyjne (Dz 13,1-3) i gdzie uczniowie Jezusa po raz pierwszy zostali nazwani chrześcijanami. Miasto zostało zniszczone w wyniku trzęsienia ziemi w dniu 6 lutego 2023 r. (ponad 58 tys. ofiar śmiertelnych). Widzieliśmy zrujnowane domy, drogi, mosty…
Tego dnia dotarliśmy także do pobliskiej Seleucji, starożytnego portu, z którego Paweł i Barnaba wypływali na swe wyprawy misyjne (Dz 13,4). Największą atrakcją Seleucji jest Tunel Tytusa i Wespazjana – długi na około 1400 metrów, zbudowany w czasach rzymskich. Podobno zbudowali go żydowscy niewolnicy, a celem tego przedsięwzięcia była zmiana biegu rzeki i zapobieganie zamuleniu portu miejskiego Antiochii w Seleucji.
Ostatnie trzy dni przeznaczyliśmy na odpoczynek nad Morzem Śródziemnym w Side na terenach starożytnej Pamifilii. W drodze do tego miejsca nawiedziliśmy także chrześcijańskie sanktuarium w Silifke (Seleucja Izauryjska) dedykowane św. Tekli, uczennicy i współpracowniczce św. Pawła.
Naszymi nauczycielami i przewodnikami po tekście Dziejów Apostolskich byli ks. Adam Kubiś oraz Krzysztof Mielcarek, wykładowcy Instytutu Nauk Biblijnych KUL.
Kurs odbył się w dniach od 16 do 27 sierpnia 2024 r. Czas trwania kursu: 12 dni.
Lektura. Polecamy zapoznanie się z tekstem Dziejów Apostolskich oraz książką autorstwa ks. prof. Mariusza Rosika, Wybrani przez Boga. Tak żyli pierwsi chrześcijanie (Kraków: eSPe 2024).
Organizatorami kursu byli: