Ks. Dariusz Kotecki,
Zrozumieć Apokalipsę? Szkice egzegetyczno-teologiczne
(Biblioteka Szkoły DABAR 1; Rzeszów: Bonus Liber 2021)
Apokalipsa Janowa, ostatnia księga Nowego Testamentu i całej Biblii chrześcijańskiej, należy do jednej z najtrudniejszych do interpretacji w całym kanonie. Opisane w niej wizje mogą przerażać i niejednokrotnie prowadzą do odłożenia tej księgi. Czytelnicy nie są w stanie przebrnąć przez trudne, zagadkowe i niezrozumiałe opisy
przeróżnych wizji.
Ks. prof. dr hab. Dariusz Kotecki (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), jeden z najlepszych znawców Apokalipsy w Polsce, z niezwykłą erudycją wskazuje wpierw na kilka niezbędnych kluczy umożliwiających „otwarcie” tajemnicy tej księgi, by następnie rozdział po rozdziale, wizja po wizji, odkrywać przed czytelnikiem orędzie tej księgi. Dzięki aktualizującemu komentarzowi ks. Koteckiego starożytny tekst Apokalipsy staje się ponownie listem Jezusa, zwycięskiego Baranka, do swego współczesnego już Kościoła.
Darmowa pełna wersja tekstowa książki (e-book PDF) dostępna jest TUTAJ.
Książkę w wersji drukowanej można nabyć TUTAJ.
Ks. Adam Kubiś,
Patmos. Geografia, historia, apokryfy
(Biblioteka Szkoły DABAR 2; Rzeszów: Bonus Liber 2021)
Patmos to jedna z 6000 tysięcy wysp i wysepek należących do współczesnego państwa greckiego. Wyspa ta jest jednak inna niż pozostałe, gdyż na niej Jan Apostoł otrzymał historycznie ostatnie objawienie zapisane w Biblii, stanowiące dziś Księgę Apokalipsy. W konsekwencji Patmos nazywane jest bez cienia przesady Synajem Nowego Testamentu oraz Egejską Jerozolimą. Z siedmiu wzgórz wyspy widać kopuły i dachy 364 kościołów. Parlament grecki ustanowił Patmos wyspą świętą równoważną w statusie Republice Mniszej Świętej Góry Athos.
Książka ks. dr. hab. Adama Kubisia (KUL) po raz pierwszy czytelnikom polskim przybliża geografię i historię tej wyspy. Publikacja zawiera także dokładny opis dwóch głównych miejscowości (Chora i Skala), groty Apokalipsy, Klasztoru Jana Teologa i innych godnych nawiedzenia miejsc znajdujących się na Patmos, dzięki czemu może służyć jako przystępny przewodnik dla udających się na świętą wyspę. Ostatnią część książki stanowi dyskusja nad powodami obecności Jana Apostoła na wyspie wraz z tekstem apokryfu z V w. „Życie Jana pióra Prochora” niezwykle barwnie opisującym pobyt Apostoła na Patmos.
Darmowa pełna wersja tekstowa książki (e-book PDF) dostępna jest TUTAJ.
Książkę w wersji drukowanej można nabyć TUTAJ.
O. Adam Ryszard Sikora OFM,
Patmos. Wyspa św. Jana
(Biblioteka Szkoły DABAR 3; Rzeszów: Bonus Liber 2022)
Niewielka, leżąca na Morzu Egejskim, wyspa Patmos w świecie chrześcijańskim znana jest jako wyspa św. Jana lub wyspa Apokalipsy. W ostatniej dekadzie I wieku na wyspę tę został bowiem karnie zesłany przez władze Imperium Rzymskiego ostatni żyjący apostoł, św. Jan, umiłowany uczeń Jezusa. O pobycie na Patmos i o otrzymanym tam objawieniu on sam mówi w Księdze Apokalipsy. Wydarzenia te poświadczają później liczni autorzy starożytności chrześcijańskiej.
Zachowało się jednak tylko jedno dzieło, które opowiada o pobycie Apostoła na wyspie – to pochodzący z końca IV wieku apokryf znany pod polskim tytułem „Dzieje Jana pióra Prochora”, który pobyt ten osadza w konkretnej sytuacji politycznej, religijnej i społecznej panującej na wyspie. Choć do wiarygodności danych zawartych w tym apokryfie podchodzono w przeszłosci dość sceptycznie, to prowadzone w ubiegłym stuleciu prace archeologiczne: odkrycie pozostałości niektórych obiektów i konkretnych artefaktów wzmiankowanych w apokryfie, zmieniły nieco wcześniejsze opinie na jego temat. „Dzieje Jana pióra Prochora” opisują pobyt św. Jana na wyspie, wskazując na konkretne miejsca związane zarówno z doznanym tam objawieniem, jak też z prowadzoną przez niego działalnością ewangelizacyjną. „Janowe miejsca” wskazuje na Patmos także ciągle żywa tam ustna tradycja o św. Janie. I to właśnie te miejsca stały się głównym tematem dociekań autora publikacji „Patmos. Wyspa św. Jana”.
Na kanwie osobistych poszukiwań i doświadczenia miejsc pobytu Jana na wyspie wzmiankowanych przez te tradycje, o. prof. dr hab. Adam Sikora OFM (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) dokonał opisu tych miejsc, a następnie krytycznej oceny danych na ich temat pochodzących z tych dwóch tradycji, konfrontując je z wynikami prac archeologicznych i opracowaniami historycznymi.
Poświęcony tym kwestiom rozdział czwarty stanowi o nowatorskim charakterze całej publikacji, tworząc niejako „rejestr” miejsc Janowych na Patmos i wskazując ich lokalizację na mapie. Pierwsze trzy rozdziały i rozdział ostatni, piąty, osadzają główny wątek w szerokim kontekście: ukazują zarys historii Patmos od czasów prehistorycznych, do dnia dzisiejszego, przedstawiają realia geograficzne, podają podstawowe informacje na temat osoby i losów św. Jana przed przybyciem na Patmos. Tekst uzupełniają szkice, mapy i fotografie (ponad 190 zdjęć i grafik), a także indeksy.
Książkę można kupić TUTAJ. (Wpisz kupon DABAR obniżający cenę o 20 zł)
Ks. Dariusz Dziadosz,
Gilgal. Biblia – Archeologia – Teologia
(Biblioteka Szkoły DABAR 4; Rzeszów: Bonus Liber 2022)
“Rozprawa Dariusza Dziadosza to pierwsze tak obszerne i całościowe opracowanie najwcześniejszej, zarówno przedizraelskiej, jak izraelskiej historii Gilgal. Wąskie aspekty tej złożonej problematyki, skupione dotychczas przede wszystkim na topografii i archeologii oraz religijno-kultycznej roli Gilgal, zostały umiejętnie połączone z analizą literackiej i teologicznej rekonstrukcji tradycji na temat tego miejsca, która znalazła wyraz w deuteronomi(sty)cznym dziele historycznym. W ten sposób perspektywy i badania diachroniczne zostały wzbogacone o nowatorskie konkluzje z zakresu badań synchronicznych – i właśnie to przesądza o wielkiej wartości naukowej tej monografii.” (ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski)
“Obecna monografia o Gilgal jest bardzo rozległym i wyczerpującym studium na temat tego miejsca wzmiankowanego wielokrotnie w Biblii. Autor podzielił opracowanie na dwie zasadnicze części. W pierwszej stara się dotrzeć do historycznej miejscowości poprzez omówienie najpierw ciekawej etymologii tego określenia, które kojarzy się w języku hebrajskim z toczeniem, np. kamieni, czy też kamiennym kręgiem. Następnie analizuje zawarte w Biblii wskazówki topograficzne dotyczące Gilgal […] i prezentuje dotychczasowe poszukiwania archeologiczne, które podjęto w celu ustalenia dokładnej lokalizacji tego miejsca. W drugiej części rozprawy zajął się religijną i teologiczną rolą Gilgal w tekstach dotyczących przedmonarchicznej epoki Izraela. Rozprawa jest jedynym tego rodzaju opracowaniem naukowym w literaturze światowej.” (ks. prof. dr hab. Stanisław Hałas SCJ)
Książkę można nabyć TUTAJ.
Ks. Wojciech Pikor,
Księgi historyczne Starego Testamentu
(Biblioteka Szkoły DABAR 5; Pelplin: Bernardinum 2023)
Monografia jest adresowana do szerokiego spectrum czytelników: od naukowców – biblistów, którzy badają teksty biblijne z racji wykonywanego zawodu, poprzez studentów i pasjonatów chcących poznać ciekawe niuanse literackie i historyczne obecne w różnych księgach Starego Testamentu, aż do tych, którzy stoją na samym początku wnikliwszej lektury Pisma św. i potrzebują profesjonalnego wsparcia w rozumieniu całej palety różnych problemów teologiczno-literackich pojawiających się w tekście natchnionym. Autor prezentuje wybrane zagadnienia literackie, teologiczne i historyczno-krytyczne obecne w obszernej grupie ksiąg biblijnych określanych mianem księgi historyczne oraz historyczno-dydaktyczne Starego Testamentu.
Książkę można nabyć TUTAJ.
Ks. Adam Kubiś,
Jezus Oblubieniec. Metafora małżeńska w Ewangelii Janowej
(Biblioteka Szkoły DABAR 6; Rzeszów: Bonus Liber 2023)
Opis Boga YHWH w Starym Testamencie oraz Jezusa w Nowym Testamencie jako Oblubieńca jest niezwykle śmiałym antropomorfizmem. Trudno sobie bowiem wyobrazić bardziej odważną myśl niż porównanie relacji Boga do człowieka poprzez pryzmat ludzkiego małżeństwa, które w tradycji biblijnej widziane jest jako ścisłe zjednoczenie, prowadzące do „stania się jednym ciałem” (Rdz 2,24). Antropomorfizm ten spotykamy na wielu kartach ST i NT. Jednak na kartach Ewangelii Janowej porównanie Jezusa do małżonka, oblubieńca, pana młodego jest jednym z najbardziej fundamentalnych kluczy otwierających najgłębszy sens tożsamości Chrystusa.
W pierwszej części swego dzieła Ewangelista Jan opisuje i definiuje oblubienicę. Jest to postać kolektywna, gdyż jest nią matka Jezusa, Jego uczniowie, Żydzi w Jerozolimie z Nikodemem na czele, Samarytanie z anonimową Samarytanką, w końcu urzędnik królewski z Kafarnaum. Oblubienicą są zatem wszyscy wierzący w Jezusa, poczynając od Jego matki, a kończąc na schizmatykach, heretykach i nieczystych rytualnie poganach.
W drugiej części Ewangelii, odpowiadającej drugiemu rozdziałowi książki ks. Kubisia, opisany jest moment zaślubin pomiędzy Jezusem a Jego oblubienicą. Jest to godzina śmierci, wywyższenia na krzyżu, kiedy Jezus przekazuje swej oblubienicy, stojącej pod krzyżem, swój ślubny dar: Ducha Świętego. Z tej racji spotkanie zmartwychwstałego Jezusa z Marią Magdaleną ujęte jest w konwencji spotkania Salomona ze swą ukochaną w Pnp 3.
Rozdział trzeci książki przedstawia szczegółową egzegezę tekstu, który explicite identyfikuje Jezusa jako oblubieńca, a Jana Chrzciciela jako drużbę, przyjaciela Oblubieńca: „Ten, kto ma oblubienicę, jest oblubieńcem; a przyjaciel oblubieńca, który stoi i słucha go, doznaje najwyższej radości na głos oblubieńca. Ta zaś moja radość doszła do szczytu” (3,29). Autor monografii wyjaśnia rolę drużby (przyjaciela Oblubieńca) w starożytnych obyczajach weselnych oraz szuka powodów “najwyższej radości”, zarówno w starożytnej kulturze izraelskiej, jak i w analizie intertekstualnej (wskazując na paralele z wieloma tekstami z Pnp i Jr).
Darmowa pełna wersja tekstowa książki (e-book PDF) dostępna jest TUTAJ.
Książkę w wersji drukowanej można nabyć TUTAJ.