- Salamina i Pafos – dwa miasta działalności ewangelizacyjnej Pawła i Barnaby (Dz 13)
- Egzegeza Listu do Galatów
- Kultura starożytnego greckiego Cypru
- Dzieje chrześcijaństwa bizantyjskiego i greckiego na wyspie
- Ślady obecności krzyżowców
Po Sycylii i Sardynii wyspa Cypr jest trzecią co do wielkości wyspą na Morzu Śródziemnym. Z racji swego korzystnego strategicznie położenia i bogatych złóż miedzi Cypr przechodził z rąk do rąk. Od VIII w. przed Chr. okupowali go po sobie Asyryjczycy, Egipcjanie, Fenicjanie, Persowie i Rzymianie. Przez pewien czas właścicielem połowy kopalń miedzi na wyspie był król Herod Wielki. To on sprowadził na wyspę wielu Żydów, którzy pracowali w jego kopalniach. Możliwe, że w jednej z żydowskich rodzin sprowadzonych przez Heroda urodził się Barnaba, późniejszy najbliższy współpracownik apostoła Pawła w czasie pierwszej wyprawy misyjnej opisanej w Dziejach Apostolskich. Skoro Barnaba pochodził z Cypru (Dz 4,36), nie dziwi fakt rozpoczęcia tej wyprawy właśnie od tej wyspy, od synagog greckiej stolicy wyspy Salaminy: Barnaba chciał nieść światło Ewangelii swoim najbliższym.
Chrześcijaństwo dotarło na Cypr jeszcze przed przybyciem obu apostołów, za sprawą prześladowania w Kościele Jerozolimskim (Dz 11,19). Chrześcijanie z Jeruzalem rozproszyli się docierając do Fenicji (dzisiejszy Liban), na Cypr i do Antiochii Syryjskiej (dziś w Turcji). Pierwsza ewangelizacja Antiochii dokonała się za sprawą chrześcijan pochodzących z Cypru (Dz 11,20). Barnaba i Paweł rozpoczynając zatem swą pierwszą wyprawę misyjną od Cypru spłacali niejako dług wdzięczności Kościoła Antiocheńskiego wobec Kościoła Cypryjskiego.
W ówczesnej stolicy rzymskiej prowincji Cypru mieście Pafos dochodzi do spektakularnego nawrócenia namiestnika wyspy prokonsula Sergiusza Paulusa oraz niemniej widowiskowej manifestacji mocy jaką było oślepienie maga Elimasa, który sprzeciwiał się Pawłowi głoszącemu Ewangelię. To właśnie od momentu tego nawrócenia Szaweł zaczyna być przez autora Dziejów Apostolskich nazywany Pawłem. Czyżby pod wpływem imienia noszonego przez znacznego konwertytę Sergiusza Pawła? Jako że rodzina Sergiusza Paulusa pochodziła z Antiochii Pizydyjskiej, apostołowie odpływają z Pafos do Pamfilii i dalej wędrują do tejże Antiochii, będącej wówczas częścią prowincji zwanej Galacją. Pierwsza wyprawa misyjna skupia się od tego momentu na ewangelizacji miast Galacji (Ikonium, Listra, Derbe). Po latach Paweł napisze do mieszkających tam Galatów niezwykle ważny list, którego studium będzie również celem naszego wyjazdu na Cypr.
Po Rzymianach wyspą rządzą greccy Bizantyjczycy, często wspólnie z Arabami. W 1191 r., w czasie trwania trzeciej krucjaty, Ryszard Lwie Serce, król Anglii, bierze na Cyprze ślub z Berengarią, anektując jednocześnie wyspę. Przez kolejne wieki na Cyprze istniało królestwo krzyżowców, aż do zajęcia wyspy przez Turków w 1571 r. W czasie naszej wyprawy zobaczymy wiele doskonale zachowanych śladów obecności krzyżowców i ich łacińskich następców. Wśród nich Zamek Świętego Hilariona, długie na 3 km mury miasta Famagusta (projektowane przez samego Leonardo da Vinci) oraz imponującą gotycką katedrę św. Mikołaja (obecnie funkcjonującą jako meczet).
Od 1878 r. na wyspie rządzili Brytyjczycy. Pozostałością po ich obecności jest między innymi lewostronny ruch na drogach. W 1960 r. Cypr uzyskuje niepodległość. Jednak od 1974 r., w wyniku inwazji tureckiej, pozostaje podzielony na część okupowaną, północną, turecką oraz część południową, grecką, stanowiącą terytorium Republiki Cypru. Linię demarkacyjną (green line), strzeżoną przez niebieskie hełmy sił ONZ, pomiędzy częściami grecką i turecką przekroczymy przynajmniej sześć razy w czasie naszego pobytu na wyspie.
Cel. Zasadniczym celem kursu jest dokładna egzegeza Listu do Galatów oraz nawiedzenie miejsc związanych z działalnością Pawła i Barnaby na Cyprze (Pafos oraz Salamina). Nie zabraknie jednak wizyt w miejscach związanych z różnymi okresami historii wyspy (od starożytności po współczesność) oraz jednego dnia przeznaczonego do własnej dyspozycji.
Wykładowcy. Nauczycielami na naszej wyprawie szlakiem apostolskiej działalności misyjnej Pawła i Barnaby będą wykładowcy Instytutu Nauk Biblijnych KUL, ks. Tomasz Bąk oraz ks. Adam Kubiś.
Terminy. Kurs odbędzie się w dniach od 14 do 21 sierpnia 2025 r. Czas trwania wyprawy to 8 dni. Podróż na Cypr planowana jest samolotem, lotem z Warszawy (Okęcie) do Larnaki (miasta dawniej zwanego Kition, gdzie znajduje się obecnie pusty grób Łazarza, znanego nam z kart Ewangelii Janowej). Przez cały okres trwania naszego kursu będziemy zamieszkiwać w Larnace w tym samym hotelu, oddalonym o 300 m w linii prostej od plaży morskiej.
Zapisy i rekrutacja. Zapisu można dokonać poprzez formularz on-line, który znajduje się tutaj. Osoby, które zgłosiły poprzez zapis chęć uczestniczenia w kursie otrzymają w stosownym czasie program i inne konieczne informacje. W przypadku liczby chętnych większej niż liczba dostępnych miejsc, nastąpi rekrutacja, w której kryterium doboru uczestników stanowić będzie nie tyle kolejność zgłoszeń, co osobista i wspólnotowa korzyść z udziału danej osoby w kursie poprzez podniesienie swoich kompetencji biblijnych. Istotą jest tutaj zatem stopień zaangażowania danej osoby w głoszenie Słowa Bożego. Z tej racji pierwszeństwo udziału mają osoby konsekrowane, katecheci, liderzy, moderatorzy i animatorzy różnych wspólnot i stowarzyszeń kościelnych. Osoby, które zostaną przyjęte na kurs wnoszą opłatę rekrutacyjną w wysokości 50 zł na rzecz Stowarzyszenia “Verbum Sacrum”, głównego organizatora naszej wyprawy biblijnej.
Organizatorami kursu są: