Studium 1 i 2 Listu do Tesaloniczan oraz Listu do Filipian
W czasie swej drugiej wyprawy misyjnej, w portowej Troadzie na wybrzeżu Morza Egejskiego, Paweł miał widzenie. Towarzyszący mu Łukasz tak je opisuje: „jakiś Macedończyk stanął i błagał go: «Przepraw się do Macedonii i pomóż nam!» Zaraz po tym widzeniu staraliśmy się wyruszyć do Macedonii, w przekonaniu, że Bóg nas wezwał, abyśmy głosili im Ewangelię. Odbiwszy od lądu w Troadzie, popłynęliśmy wprost do Samotraki, a następnego dnia do Neapolu, stamtąd zaś do Filippi, głównego miasta tej części Macedonii, które jest kolonią” (Dz 16,9-12). Tak rozpoczęła się ewangelizacja Europy.
Za panowania Aleksandra Wielkiego (zm. 323 r. przed Chr.) królestwo Macedonii stało się najpotężniejszym państwem na świecie. Ostatni z władców macedońskich, Perseusz, po przegranej bitwie z Rzymianami pod Pydną (168 r. przed Chr.), stracił tron i jego królestwo dwadzieścia lat później stało się prowincją rzymską. Rzymianie szybko przystąpili do budowy 700 kilometrowej drogi zwanej Via Egnatia łączącej wybrzeże Adriatyku (miasto Dyrrachium, dziś Durrës w Albanii) z Salonikami, stolicą prowincji (Egnatia to łacińska nazwa Salonik). Wkrótce Rzymianie przedłużyli tę drogę o kolejnych 400 km, do Apolonii, Amfipolis, Filippi, Neapolu (Neapolis) i wreszcie Bizancjum, późniejszego Konstantynopola, tworząc w ten sposób główny szlak komunikacyjny między Rzymem (Via Appia) a jego posiadłościami na Wschodzie. Saloniki (dawnej po polsku Tesalonika) stały się nie tylko stolicą prowincji, ale również siedzibą sztabu wojskowego wschodniej części imperium rzymskiego. Swobodna żegluga po morzach wolnych od piratów oraz sieć dobrze utrzymanych dróg sprawiły, że Dobra Nowina o zbawieniu w Jezusie mogła szybko dotrzeć do każdego zakątka Cesarstwa Rzymskiego.
Kiedy Paweł i jego towarzysze dopłynęli do Neapolis był rok 49 lub 50 po Chr. Przemierzając gotową już Via Egnatia dotarli do nieodległej rzymskiej kolonii, Filippi. Część jej populacji stanowili potomkowie legionistów Antoniusza i Oktawiana Augusta, którzy pokonali w bitwie pod Filippi wojska zabójców Cezara – Brutusa i Kasjusza (42 r. przed Chr.). W Filippi Paweł udzielił pierwszego w Europie chrztu. Przyjęła go kobieta o imieniu Lidia. Tutaj powstała pierwsza europejska gmina chrześcijańska. Paweł, Sylas, Tymoteusz i Łukasz, wypędzeni z Filippi, przemierzyli 160-kilometrowy odcinek Via Egnatia, przechodząc przez Amfipolis i Apolonię, by dotrzeć do stolicy prowincji, Salonik. Tam przez trzy kolejne szabaty Paweł nauczał w synagodze (Dz 17,2). Wiarę w Chrystusa przyjęła w Salonikach grupa Żydów, a także wielu pobożnych Greków i znamienitych kobiet. W pisanym kilka miesięcy później pierwszym liście do Tesaloniczan, Paweł wyznaje, że pracował na swe utrzymanie w tym mieście dzień i noc, mimo że otrzymał wsparcie finansowe od młodej wspólnoty z Filippi. Wywołane przez Żydów rozruchy zmusiły Pawła i jego towarzyszy do ucieczki ze stolicy i do schronienia się w odległym o 70 km mieście o nazwie Berea (dziś Weria). Tam również Paweł nauczał w miejscowej synagodze. Przybyli jednak z Salonik jego przeciwnicy sprawili, że musiał on znów uchodzić do oddalonych o prawie 500 km Aten. Tak zakończył się pierwszy pobyt Pawła w Macedonii. Można go uznać za sukces czy może za porażkę apostolską? Skąd opór Żydów wobec Ewangelii, a jednocześnie entuzjam greckich mieszkańców Salonik?
Między innymi na te pytania zostały udzielone odpowiedzi w trakcie kursu „Paweł w Macedonii”. Jego zasadniczym celem było zapoznanie się z przesłaniem trzech listów Pawła adresowanych do młodych wspólnot w Filippi i Salonikach. Kolejną naszą ambicją było zobaczenie wszystkich miejsc wzmiankowanych w opisie Łukasza opisującego misję Pawła w Macedonii (Dz 16,11–17,14). Przewodnikiem po listach Pawła był ks. dr hab. Marcin Kowalski, prof. KUL, autor licznych publikacji na temat Corpus Paulinum. Odwiedziliśmy Saloniki, Bereę, Werginę (starożytną stolicę Macedonii), Amfipolis, Apolonię, Filippi, Neapol (dziś Kawala), klasztory w Meteorach oraz Stagirę, miejsce narodzin Arystotelesa, jednego z najważniejszych filozofów greckich.
W naszym programie zarezerwowaliśmy także trzy dni na modlitewny pobyt na Świętej Górze Athos. Wyprawa do wnętrza „Republiki Mnichów” możliwa była jednak tylko dla mężczyzn. Kobiety zobaczyły ten skrawek „nieba na ziemi”, „Ogród Matki Bożej”, od strony morza, za sprawą rejsu wzdłuż półwyspu. Pozostały czas spędziły na pięknej wyspie Thassos. Wszystkie miejsca, które odwiedziliśmy, znajdują się na terenie współczesnego państwa greckiego. Codziennie sprawowaliśmy Eucharystię. Był też czas na odpoczynek nad morzem, gdyż nasze hotele były zlokalizowane przy plażach.
Kurs trwał 10 dni, od 16 do 25 lipca 2022 r. Do Salonik dotrliśmy z Warszawy samolotem, z przesiadką w Atenach. Wylot i przylot w zorganizowanej grupie nastąpił z i na lotnisko Warszawa-Okęcie.
Organizatorzy kursu: